Przyszłość dawnej zajezdni tramwajowej Dąbie we Wrocławiu jest niepewna. Dlatego zwróciliśmy się do Miejskiego Konserwatora Zabytków we Wrocławiu z prośbą, aby objął szczególnym nadzorem wszelkie plany dotyczące tego zabytkowego kompleksu budynków.

W kwietniu 2014 r. zajezdnia Dąbie przy ul. Wróblewskiego po blisko stu latach pracy dla komunikacji miejskiej Wrocławia przeszła na tramwajową emeryturę. Tramwaje, które stacjonowały w zabytkowych halach zajezdni, zostały przeniesione do innych obiektów tego typu w mieście. Dziś MPK Wrocław wykorzystuje budynki dawnej zajezdni Dąbie do przechowywania wycofanych wozów komunikacji miejskiej, trafił tam też słynny i mocno zniszczony już autobus Fredruś. Ale to tylko kwestia czasu, gdy zabytkowy kompleks budynków po zajezdni Dąbie zmieni swoją funkcję. Władze Wrocławia zapowiedziały, że powstanie tam Centrum Kultury Akademickiej i Inicjatyw Lokalnych.

Wielokrotnie apelowaliśmy, aby w dawnej zajezdni Dąbie urządzić miejsce spotkań – nie tylko z kulturą, ale też z historią wrocławskiej komunikacji miejskiej. Dlatego postulowaliśmy, aby w budynkach zajezdni Dąbie stworzyć m.in. rynek dla mieszkańców Sępolna oraz Biskupina, gdzie można by zrobić zakupy lub wybrać się do klimatycznej knajpki. Proponowaliśmy też, aby przemienić kompleks na Dąbiu w muzeum komunikacji miejskiej Wrocławia. Byłaby to idealna lokalizacja dla zabytkowych tramwajów, których miasto Wrocław jest właścicielem. Część z historycznych wozów została odnowiona i trafiła na przechowanie pod dach dzięki projektowi do Wrocławskiego Budżetu Obywatelskiego, który złożyliśmy. Ale niektóre zabytkowe tramwaje nie doczekały się takiego szczęścia i nadal niszczeją, stojąc na wolnej przestrzeni.

Zgodnie z wolą władz miasta, budynki po dawnej zajezdni tramwajowej na Dąbiu zostaną przeznaczone na cele społeczne oraz kulturalne. Ale istnieje ryzyko, że zmiana o 180 stopni funkcji tych budynków będzie związana z ingerencją w plan całego kompleksu oraz jego części. Bo w ogłoszonym przez magistrat konkursie na opracowanie koncepcji centrum kulturalnego mającego powstać w budynkach po zajezdni Dąbie wykreślono wymóg przeprowadzenia konsultacji z Miejskim Konserwatorem Zabytków. A to może sprawić, że unikalny charakter całego kompleksu budynków zostanie nieodwracalnie zaburzony, chociaż od 2007 r. figuruje w rejestrze zabytków.

Dlatego zwróciliśmy się z prośbą do MKZ, aby zwrócił szczególną uwagę na wszelkie działania dotyczące dawnej zajezdni na Dąbiu.

– Zajezdnia na Dąbiu jest jedynym zachowanym w stanie pierwotnym kompleksem zajezdni tramwajowej we Wrocławiu i na Dolnym Śląsku. Ze względu na okoliczności powstania – równolegle z Halą Stulecia i terenami wystawowymi – stanowiła prestiżową inwestycję miasta, w którą zaangażowani byli najbitniejsi architekci z kręgu Maxa Berga i Hansa Poelziga. Kompleks Zajezdni Dąbie jest też najlepszym przykładem architektury komunikacyjnej w Polsce w ogóle – wyjaśnia Marek Karabon z TUMW, autor listu do Miejskiego Konserwatora Zabytków.

I dodaje, że na Dąbiu chroniony jest nie tylko cały układ budynków, ale też poszczególne elementy, np. słupy przystankowe, trafostacja oraz słupy trakcji elektrycznej. To wszystko sprawia, że wszelkie plany zmiany charakteru budynków dawnej zajezdni Dąbie powinny być przygotowane z wyjątkową dbałością o detale.

– Przyszłe zmiany w kompleksie, wynikające z nadania mu nowej funkcji, nie powinny prowadzić do zatracenia jego charakteru. Należy zachować zarówno rozplanowanie założenia, jak i znajdującą się tam infrastrukturę komunikacyjną. Moim zdaniem cały kompleks dawnej Zajezdni Dąbie powinien przejść rzetelną renowację konserwatorską, gdzie priorytetem będzie zachowanie pierwotnej formy założenia, zabudowań oraz całości infrastruktury. Dziś w Polsce na próżno szukać przykładów architektury komunikacyjnej z początku XX w. zachowanych w niemal niezmienionej formie – podkreśla Marek Karabon.

Oficjalny materiał Gminy Wrocław – zaproszenie do opracowania „koncepcji utworzenia i prowadzenia Centrum Kultury Akademickiej i Inicjatyw Lokalnych poprzez zagospodarowanie nieruchomości stanowiącej własność Gminy Wrocław”. To dokument po korekcie i widać, że usunięto zapis o obowiązku przeprowadzeniu konsultacji specjalistycznych m.in. z Miejskim Konserwatorem Zabytków: par. V, pkt. 3, lit. h).